Έναν καινοτόμο τρόπο μείωσης της ποσότητας των φυτοπροστατευτικών προϊόντων θα μπορούσε να αποτελέσει το πρόγραμμα Viti-Tunnel. Η αρχή λειτουργίας του είναι απλή. Όταν ένας αισθητήρας υγρασίας που έχει τοποθετηθεί στην άκρη μιας γραμμής φύτευσης, ανιχνεύσει ότι η ατμοσφαιρική υγρασία έχει υπερβεί το προκαθορισμένο όριο, τότε δυο σωλήνες από ανοξείδωτο χάλυβα που βρίσκονται λίγα εκατοστά πάνω από τα πρέμνα, ξετυλίγουν έναν αδιάβροχο μουσαμά δημιουργώντας μια κάλυψη σε μορφή σήραγγας. Με αυτόν τον τρόπο τα φυτά προστατεύονται από τη βροχόπτωση. Δύο λεπτά μετά το τέλος της βροχής το κάλυμμα αποσύρεται αυτόματα. Όπως εξηγεί και ο Patrick Delmarre επικεφαλής του έργου Viti-Tunnel από το 2017, η εφαρμογή αυτή θα μπορούσε να είναι μια λύση για τον περιορισμό ασθενειών όπως ο περονόσπορος, η μαύρη σήψη και η νέκρωση βραχιόνων από ευτυπίωση χωρίς να καταφύγουμε σε ψεκασμούς.
«Το σύστημα λειτουργεί επίσης σε περίπτωση που πέσει χαλάζι, αντίθετα είναι ρυθμισμένο έτσι ώστε να μην ενεργοποιείτε από τη δροσιά» συνεχίζει. Δέκα επιφανή κτήματα και στην αριστερή και στη δεξιά όχθη στο Μπορντώ επένδυσαν 17,000 ευρώ για να δοκιμάσουν το σύστημα Viti-Tunnel σε τρεις γραμμές των 50 μέτρων σε βάθος δύο ετών. Τα κίνητρα για τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα, διαφέρουν από κτήμα σε κτήμα. Η Blandine de Rouffignac, διευθύντρια έρευνας και ανάπτυξης στο Château Margaux, θεωρεί ότι είναι πρωτίστως ένας εξαιρετικός τρόπος εξάλειψης του χαλκού και κατ’ επέκταση ένας τρόπος προστασίας των ποταμών και των ρεμάτων της περιοχής. Το προσωπικό του Château Haut-Brion προσανατολίζεται περισσότερο στο να χρησιμοποιήσει την τεχνική αυτή, σε αμπελώνες που βρίσκονται κοντά σε κατοικημένες περιοχές και σχολεία ή που συνορεύουν με εξοχικές κατοικίες.
Την άνοιξη του 2019 ο Delmarre κάλυψε 1,5 χλμ πρέμνων με το εν λόγω σύστημα. «Ήθελα να το εγκαταστήσω σε όσο το δυνατόν περισσότερους αμπελώνες για να είμαι σίγουρος ότι θα αντιμετωπίσω αποτελεσματικά τον περονόσπορο», αναφέρει. Το 2019 ήταν μια χρονιά που παρατηρήθηκαν σχετικά λίγα προβλήματα στα φυτά αλλά ο τρύγος αυτής της χρονιάς βοήθησε τον Delmarre να βελτιώσει το πρωτόκολλο του. Το 2020 αντίθετα η πίεση από τις ασθένειες στους αμπελώνες ήταν ισχυρή. Το Viti-Tunnel ανάλογά και με την τοποθεσία των αμπελώνων ενεργοποιήθηκε από 508-669 φορές καλύπτοντας τα αμπέλια για έως και 11,6 ημέρες.
«Η αποτελεσματικότητα του ξεπέρασε τις προσδοκίες μου. Περιόρισε την εξάπλωση του περονόσπορου πολύ καλά και στα φύλλα και στα σταφύλια, ενώ σε αμπελώνες που εφαρμόστηκαν συμβατικές επεμβάσεις, η ασθένεια προκάλεσε την πτώση έως και του 1/3 της παραγωγής» συμπληρώνει ο Delmarre. Ο Nicolas Aveline του γαλλικού ινστιτούτου αμπέλου και οίνου (IFV) επιβεβαίωσε τα ευρήματα. Από τον Απρίλιο έως τον Σεπτέμβριο ένας ειδικός, επισκεπτόταν όλα τα αμπελοτεμάχια μια φορά την εβδομάδα για να συγκρίνει την εξάπλωση των ασθενειών στις γραμμές φύτευσης που προστατευόντουσαν από το Viti-Tunnel και σε γειτονικές γραμμές που δεν είχαν την αντίστοιχη προστασία. «Κάθε μέτρηση περιλάμβανε δειγματοληψία 100 φύλλων και 100 σταφυλιών. Τόσο στη συχνότητα όσο και στην ένταση, το Viti-Tunnel εξασφάλιζε τουλάχιστον τα ίδια επίπεδα προστασίας με την εφαρμογή μυκητοκτόνων. Στους αμπελώνες του Château Mouton Rothschild, προστάτευσε το 99% των σταφυλιών την ίδια ώρα που οι προσβολές από τις ασθένειες σε γειτονικές γραμμές, στους ίδιους αμπελώνες, έφτανε το 48%» καταλήγει ο Aveline.
Τη σκυτάλη από τον Aveline πήρε η Charlotte Anneraud, συνάδελφος του από το IFV που διενήργησε μικροοινοποιήσεις για να διαπιστώσει τις διαφορές στα γλεύκη των σταφυλιών που προστατευόντουσαν από το Viti-Tunnel και σε αυτά που δεν προστατευόντουσαν. Το αποτέλεσμα της προστασίας των σταφυλιών από τη βροχόπτωση ήταν μια μικρή καθυστέρηση στην συσσώρευση των σακχάρων άρα και μικρότερος τελικός αλκοολικός τίτλος σε σχέση με τις γειτονικές γραμμές των αμπελώνων που δεν είχαν ενταχθεί στο πρόγραμμα. «Στο Cheval Blanc και στο Domaine de Chevalier έχει παρατηρηθεί επίσης, οι οίνοι που προήλθαν από πρέμνα που διέθεταν το Viti-Tunnel, να έχουν χαμηλότερο pH και υψηλότερη ολική οξύτητα σε σύγκριση με οίνους από πρέμνα που δεν το διέθεταν. Φέτος, το IFV έχει σχεδιάσει να παρατηρήσει και να καταγράψει ακόμα περισσότερα αμπελουργικά στοιχεία σε όλη τη διάρκεια του κύκλου ανάπτυξης των αμπελιών που εντάσσονται στο πρόγραμμα.»
Τα αποτελέσματα δείχνουν πολύ ενθαρρυντικά και μπορούν να μειώσουν ή και να εξαλείψουν ανάλογα και τη χρονιά, τη χρήση φυτοπροστατευτικών ουσιών. Για να είναι οικονομικά βιώσιμη η εφαρμογή του όμως θα πρέπει να μειωθεί αρκετά το κόστος που αυτή τη στιγμή βρίσκεται στα 200.000 ευρώ για την κάλυψη ενός μόνο εκταρίου (1 εκτάριο αντιστοιχεί σε 10 στρέμματα). Για αυτό και η μελλοντική έρευνα έχει επικεντρωθεί στη μείωση του κόστους και την ενσωμάτωση καλύτερων υλικών, π.χ. μουσαμάς που να αναπνέει, ώστε να ενσωματωθεί στο πρόγραμμα όλη η γνώση που αποκτιέται από την εφαρμογή του χρόνο με το χρόνο. // Πηγή: Vitisphere
✒️ Δημήτρης Καραχάλιος, ΟΙΝΟΛΟΓΟΣ