Ο κύκλος του αμπελιού περιλαμβάνει 6 διαφορετικά στάδια καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, με το καθένα από αυτά να έχει τη δική του κρισιμότητα για την συνολική επιτυχία του κύκλου της καλλιέργειας. Τα πρώτα 5 στάδια ολοκληρώνονται με τον ετήσιο τρύγο και τα αμπέλια εισέρχονται στο έκτο στάδιο, αυτό του λήθαργου κατά τη χειμερινή περίοδο. Η διαχείριση των πρέμνων τη χειμερινή περίοδο είναι καθοριστικής σημασίας ώστε να οδηγηθούμε σε έναν επιτυχημένο τρύγο και το επόμενο έτος.
Μόλις ολοκληρωθεί ο τρύγος, οι αμπελοκαλλιεργητές πρέπει να αρχίσουν να προετοιμάζουν τα αμπέλια τους για να εισέλθουν στη φάση του λήθαργου. Στο χρόνο που μεσολαβεί ανάμεσα στο τέλος του τρύγου και την εμφάνιση του πρώτου παγετού, πρέπει να ολοκληρωθεί ένας μακρύς κατάλογος εργασιών που θα αποδειχτούν καθοριστικές για την υγεία των πρέμνων. Αν και τα πρέμνα φαίνεται σαν να “κοιμούνται”, αυτό δε συμβαίνει. Και κατά τη διάρκεια του λήθαργου λαμβάνει χώρα δραστηριότητα στα πρέμνα, συμπεριλαμβανομένων και των ριζών.
Κομποστοποίηση και καλλιέργειες κάλυψης
Είναι σημαντικό το χειμώνα να προστατεύσουμε όχι μόνο τα πρέμνα μας, αλλά και το έδαφος που τα φιλοξενεί κατά μήκος των γραμμών του αμπελώνα. Οι σκληρές συνθήκες του χειμώνα και κυρίως οι χειμερινές καταιγίδες που μπορούν να διαβρώσουν το χώμα που καλύπτει τις ρίζες, αποτελούν σημαντική απειλή για τα πρέμνα κατά τους χειμερινούς μήνες. Η απαιτούμενη προστασία επιτυγχάνεται συχνά με τη φύτευση φυτών κάλυψης όπως κάποια είδη τριφυλλιού ή ακόμα και με την αυτοφυή βλάστηση, που έχουν την ικανότητα να συγκρατούν το έδαφος. Μια άλλη επιλογή για την προστασία του εδάφους είναι η κάλυψη με άχυρο ή η προσθήκη λιπάσματος. Το κομπόστ μάλιστα έχει και διπλό ρόλο, καθώς και προστατεύει αλλά και τροφοδοτεί το έδαφος με επιπλέον θρεπτικά συστατικά που απορροφώνται αργά.
Είναι σημαντικό επίσης να διασφαλίσουμε ότι η πιθανή εφαρμογή λιπάσματος δεν πραγματοποιείται πολύ αργά. Η προσθήκη λιπάσματος ενθαρρύνει την ανάπτυξη χυμώδων πράσινων ιστών, αλλά αν αυτή η διαδικασία καθυστερήσει, δύναται να στρεσάρει τα πρέμνα και να δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες προσβολής από έντομα.
Κλάδεμα και υγεία της αμπέλου
Η περίοδος που επιλέγουμε να πραγματοποιήσουμε τη διαδικασία του κλαδέματος διαφέρει από αμπελώνα σε αμπελώνα, καθώς η τοποθεσία και το κλίμα της περιοχής, αποτελούν τους πλέον καθοριστικούς παράγοντες για το πότε μπορούμε να ξεκινήσουμε τις εργασίες μας. Το κλάδεμα πραγματοποιείται συνήθως τη χρονική περίοδο μεταξύ Δεκεμβρίου και Μαρτίου. Κάθε πρέμνο πριν κλαδευτεί πρέπει να εξετάζεται ξεχωριστά, με κριτήριο την ευρωστία του κατά τη διάρκεια του περασμένου βλαστικού κύκλου. Με αυτόν τον τρόπο μπορούν να εντοπιστούν και ασθένειες όπως ο μύκητας που προκαλεί την ευτυπίωση (Eutypa dieback), που προκαλείται από την παρουσία υπερβολικής υγρασίας στις τομές των κλαδεμάτων.
Το κλάδεμα εξασφαλίζει μια σχετική σταθερότητα στην παραγωγή και επιτρέπει τη σωστή διαχείριση του αμπελώνα. Οι τεχνικές κλαδέματος ποικίλουν ανάλογα την ποικιλία και τους στόχους των οινοπαραγωγών, που καλούνται να επιλέξουν πόσους οφθαλμούς θα διατηρήσουν για το επόμενο έτος. Το κλάδεμα με αυτόν τον τρόπο καθορίζει τη συγκομιδή του επόμενου έτους, ακόμη και πριν το πρέμνο βγει από το λήθαργο. Ανάλογα με το μέγεθος των αμπελώνων, το κλάδεμα μπορεί να διαρκέσει από λίγες μέρες μέχρι και αρκετές εβδομάδες.
Αντικατάσταση νεκρών και βαριά προσβεβλημένων αμπελιών
Διαφορετικοί παράγοντες όπως ασθένειες, δύσκολες καιρικές συνθήκες, τραυματισμοί από άγρια ζώα και μεγάλη ηλικία μπορούν να οδηγήσουν σε μερική έως και ολοκληρωτική καταστροφή των πρέμνων. Η μέση διάρκεια ζωής των πρέμνων είναι τα 25 χρόνια. Ωστόσο, ορισμένα αμπέλια μπορούν να παράγουν ποιοτικά προϊόντα ακόμα και μετά τα 100 χρόνια. Εν τω μεταξύ είναι σημαντικό να διασφαλίζεται η συνέχεια του αμπελώνα με το να διατηρούνται οι σειρές του αμπελώνα, όσο το δυνατό χωρίς κενά. Τα πρόσφατα φυτεμένα πρέμνα μπορούν να παράξουν βιώσιμα σταφύλια μετά από την πάροδο τουλάχιστον τριών χρόνων.
Κατά τη διάρκεια των εργασιών μας στον αμπελώνα καθ όλη τη διάρκεια του έτους, όταν εντοπίζουμε σοβαρά άρρωστα και νεκρά φυτά τα σημαδεύουμε, ώστε να απομακρυνθούν όταν θα έρθει η ώρα. Η αντικατάσταση με νέα φυτά πρέπει να πραγματοποιηθεί μετά τον τελευταίο παγετό του έτους και δεν πρέπει να προστεθεί σε αυτά λίπανση κατά το πρώτο έτος ανάπτυξης.
Εργασίες που αφορούν το σύστημα άρδευσης
Μόλις ολοκληρωθεί ο τρύγος και εφόσον υπάρχει σύστημα άρδευσης πρέπει να απενεργοποιηθεί, έτσι ώστε τα αμπέλια να καταφέρουν να εγκλιματιστούν στην αλλαγή του κλίματος, που θα έρθει με χαμηλότερες θερμοκρασίες αλλά και με χαμηλότερες συνθήκες φωτισμού. Εάν τα πρέμνα έχουν προστατευτικούς σωλήνες γύρω από τον κορμό τους (συχνά χρησιμοποιούνται για την προστασία του κορμού από ζιζανιοκτόνα, για ζημιές από εγκαύματα λόγω της έντονης ηλιακής ακτινοβολίας και για την ταχύτερη ανάπτυξη των φυτών) πρέπει να αφαιρεθούν. Αυτό γιατί κατά τη διάρκεια της ημέρας, οι σωλήνες δημιουργούν ένα τοπικό μικρόκλιμα στον κορμό του πρέμνου, με θερμοκρασίες υψηλότερες από αυτές της ατμόσφαιρας. Ωστόσο κατά τη διάρκεια της νύχτας, η θερμοκρασία εξισώνεται με αυτή που επικρατεί έξω από το σωλήνα. Αυτές οι ακραίες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας ενδεχομένως να προκαλέσουν ζημία στα αμπέλια, δυσκολεύοντας τα να εισέλθουν ομαλά στο στάδιο του λήθαργου.
Επισκευές εξοπλισμού κι συντήρηση κτηρίων
Την περίοδο καλλιέργειας και την περίοδο του τρύγου, ο χρόνος για να πραγματοποιηθούν άλλες δραστηριότητες που αφορούν το οινοποιείο είναι ελάχιστος. Η χειμερινή περίοδος, είναι η ιδανική στιγμή για να γίνει επιθεώρηση των δομών και του εξοπλισμού. Οι επισκευές και βελτιώσεις που θα πραγματοποιηθούν, έχουν σα στόχο να εξασφαλίσουν μια ομαλότερη λειτουργία την επερχόμενη καλλιεργητική περίοδο. Σε αυτήν την κατεύθυνση, η εφαρμογή ενός λογισμικού συντήρησης είναι ένας καλός τρόπος για να σιγουρευτούμε ότι δε θα παραλειφθούν σημαντικές εργασίες.
Η λειτουργία μιας επιτυχημένης οινοποιητικής επιχείρησης απαιτεί έναν λεπτομερή προγραμματισμό των εργασιών που λαμβάνουν χώρα στον αμπελώνα και το οινοποιείο καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Οι χειμερινές εργασίες αποτελούν τη βάση, για να διασφαλιστεί ότι ο επόμενος τρύγος θα είναι επιτυχημένος.
ΠΗΓΗ: Wine Industry Advisor by Bryan Christiansen
✒️ Δημήτρης Καραχάλιος, ΟΙΝΟΛΟΓΟΣ