Τα τελευταία χρόνια ο κρητικός αμπελώνας βρίσκεται συχνά κάτω από τα «φώτα της δημοσιότητας» και όχι αδίκως αφού οι οινικές προτάσεις που παρουσιάζει διαγράφουν μία ανοδικά αλματώδη πορεία. Για αυτόν τον λόγο το περιοδικό Οινολογία “συναντήθηκε” με έναν εκπρόσωπο του κρητικού οίνου, τον Ζαχαρία Διαμαντάκη οινολόγο του ομώνυμου κτήματος, για να μάθει περισσότερα γύρω από παρόν και το μέλλον της κρητικής αμπελοκαλλιέργειας και οινοπαραγωγής.
• Μιλήστε μας με λίγα λόγια για τη διαδρομή σας στο χώρο. Τι έχει αλλάξει από το 2008 οπότε και ιδρύθηκε η επιχείρησή σας, στο 2021;
Ζαχαρίας Διαμαντάκης: Η ιστορία του οινοποιείου μας ξεκίνησε με τον πρώτο μας τρύγο το 2008. Ωστόσο, να αναφέρουμε ότι κατάγομαι από αμπελουργική οικογένεια με τον πατέρα μας Νικόλαο Διαμαντάκη και τα αδέρφια μου Ιωάννη και Μιχάλη να είναι αμπελουργοί και να καλλιεργούν αμπελώνες στην περιοχή των Κάτω Ασιτών. Οι Κάτω Ασίτες ανήκουν στην ΠΟΠ αμπελουργική ζώνη των Δαφνών με κύρια ποικιλία το Λιάτικο. Εκτός από Λιάτικο καλλιεργούσαμε και διάφορες άλλες ποικιλίες τοπικές (Μαλβαζία, Μανδηλαριά) αλλά και διεθνείς (Syrah, Chardonnay). Από το 2006 είχα τελειώσει τις σπουδές μου στην Οινολογία και τότε ξεκινήσαμε την κατασκευή του οινοποιείου. Το 2008 είχαμε τον πρώτο μας τρύγο και τη δημιουργία ενός λευκού χαρμανιού με Μαλβαζία και Chardonnay και ενός ερυθρού κρασιού δεξαμενής από Syrah με την εμπορική ονομασία Πρίνος. Παράλληλα, οινοποιήσαμε και για πρώτη φορά Διαμαντόπετρα Ερυθρή (Syrah 70% και Μανδηλαριά 30%) που μπήκε στα βαρέλια για 12 μήνες. Από τότε έως σήμερα, σίγουρα έχουν αλλάξει πολλά. Αρχικά στους νέους αμπελώνες (έχουμε φτάσει στα 150 στρέμματα) αλλά και στις αναμπελώσεις υφιστάμενων με κατεύθυνση και στόχευση καθαρά τις τοπικές μας ποικιλίες. Αλλαγές έχουμε και στα κρασιά μας που πλέον κυκλοφορούν σε 7 ετικέτες,.ενώ στο αμπελουργικό τομέα έχουν φυτευτεί ποικιλίες και παράγονται κρασιά που δεν είχαμε στο παρελθόν.(πριν το 2008) όπως το Ασύρτικο. Μετά από τις πρώτες πειραματικές οινοποιήσεις και τα εξαιρετικά αποτελέσματα του 2012 και 2013,.ήρθε το 2014 η πρώτη χρονιά της Λευκής Διαμαντόπετρας, ένα βαρελάτο χαρμάνι Βιδιανό με Ασύρτικο.
• Στα τόσα χρόνια ενασχόλησής σας με το αντικείμενο θυμάστε να έχει ξεχωρίσει κάποια αμπελουργική χρονιά για τα εξαιρετικά ή αντίθετα τα απογοητευτικά της αποτελέσματα;
Ζαχαρίας Διαμαντάκης: Σίγουρα θυμόμαστε όλοι την πρώτη μας χρονιά. Ήταν η πρώτη μας χρονιά και για την Κρήτη στα ερυθρά θεωρούμε ότι ήταν από τις κορυφαίες. Η Διαμαντόπετρα Ερυθρή του 2008 ήταν ένα εξαιρετικό κρασί που βγήκε στην αγορά μετά από παραμονή 12 μήνες σε δρύινα βαρέλια και οι κριτικές ήταν αμέσως εξαιρετικές. Μάλιστα σημαντικό γεγονός θεωρούμε ότι και τα τρία πρώτα μας κρασιά (Πρίνος Λευκός 2008 , Πρίνος Ερυθρός 2008, Διαμαντόπετρα Ερυθρή 2008).απέσπασαν σημαντικές διακρίσεις σε Βιέννη, Γαλλία και Αγγλία σε διεθνείς διαγωνισμούς.
• Πως κύλησε η εσοδεία του 2020; Τι προβλέψεις κάνετε για το εμπορικό μέλλον της;
Ζαχαρίας Διαμαντάκης: Το πως κύλησε το 2020 θα το διαχωρίσουμε σε 2 φάσεις. Αρχικά αμπελουργικά και οινοποιητικά και κατόπιν εμπορικά. Αμπελουργικά και οινοποιητικά ήταν μια σπουδαία χρονιά για την Κρήτη. Προερχόμαστε από ένα αρκετά καλό χειμώνα με καλά επίπεδα βροχοπτώσεων (περίοδος Ιανουάριος – Μάρτιο) και όλες οι καλλιεργητικές φροντίδες κύλησαν ομαλά. Τα σταφύλια ήταν υγιή και η παράγωγή ήταν σχετικά μέτρια. Τα πρώτα αποτελέσματα στις δεξαμενές είναι πάρα πολύ ωραία κρασιά – ιδιαίτερα λευκά με εξαιρετικές οξύτητες και έντονα αρώματα.
Εμπορικά τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Το τρίμηνο Απρίλιου – Ιουνίου 2020 ήταν καταστροφικό για το σύνολο των οινοποιείων. Ο τουρισμός κινήθηκε σε πολύ χαμηλά επίπεδα με αποτέλεσμα αυτό να επηρέασε όλους μας και όλοι να σημειώνουμε πωλήσεις από -30 έως -80% σε σχέση με πέρυσι. Θεωρώ ότι το 2021 θα είναι καλύτερο από το 2020 αλλά όπως είναι τώρα η κατάσταση (υγειονομικά) είναι αδύνατο να γίνει πρόβλεψη για το πότε θα είμαστε σε κανονικότητα.
• Ποια είναι η πραγματικότητα σήμερα για τον αμπελουργό στην Ελλάδα, εν μέσω κρίσης και (τους τελευταίους μήνες) του κορωνοϊού;
Ζαχαρίας Διαμαντάκης: Η πανδημία δυστυχώς ήρθε και σάρωσε τα πάντα. Δεν υπάρχει κλάδος στην ελληνική και παγκόσμια οικονομία να μην έχει επηρεαστεί, άλλος λιγότερο άλλος περισσότερο. Στο ίδιο έργο και η αμπελουργία έχει επηρεαστεί κατά πολύ, δεδομένων των δυσκολιών στην πώληση του κρασιού. Σαν οινοποιεία στην Κρήτη από τη συλλογή των στοιχείων που κάναμε διαπιστώσαμε ότι η μέση πτώση του τζίρου του 2020 σε σχέση με το 2019 είναι στο 53% ενώ αν δούμε τα στοιχεία από Μάρτιο 2020.(που είχαμε την έναρξη της πανδημίας στην Ελλάδα) έως και σήμερα δυστυχώς η πτώση φτάνει στο 75 – 80%. Το γεγονός ότι η Κρήτη είναι τουριστικός προορισμός που επλήγη πολύ και ότι ο μεγάλος όγκος των πωλήσεων των οινοποιείων είναι εντός νησιού συντέλεσε σε αυτή την μεγάλη πτώση. Αυτό επηρεάζει κατά πολύ την αμπελουργία γενικότερα, αφού με γεμάτες δεξαμενές είναι αδύνατον να απορροφούνται όλες οι ποσότητες των σταφυλιών.
• Η Κρήτη σύμφωνα με τα κλιματικά μοντέλα που παρακολουθούν το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής τις επόμενες δεκαετίες, θα υποφέρει από τάση ερημοποίησης και κατά συνέπεια από έλλειψη νερού. Πιστεύετε ότι θα μπορέσουν να υπάρχουν τις επόμενες δεκαετίες μη αρδευόμενοι παραγωγικοί αμπελώνες;
Ζαχαρίας Διαμαντάκης: Η κλιματική αλλαγή είναι κάτι που συζητείται πάρα πολύ έντονα τον τελευταίο καιρό. Συνέδρια, ομιλίες ημερίδες σε παγκόσμιο επίπεδο καταπιάνονται με αυτό το θέμα και κανείς δεν αντιλέγει ότι είναι πραγματικό. Θεωρώ ότι είναι πραγματικό και υφίσταται ιδιαίτερα σε περιοχές με χαμηλά υψόμετρα. Θα διαφωνήσω με την παραπάνω άποψη για τάσεις ερημοποίησης στην Κρήτη. Η Κρήτη είναι ένα τεράστιο νησί. Μεγάλη έκταση, τεράστια βουνά (πάνω από 2400m) πάρα πολλές περιοχές με χαμηλά, μεσαία και υψηλά υψόμετρα. Είναι το νησί που δέχεται κάθε χρόνο πάρα πολλές βροχές και έχει τα υψηλότερα ποσοστά βροχοπτώσεων ανάμεσα στα νησιά της Μεσογείου.και επίσης διαθέτει ένα εξαιρετικό υπόγειο ανάγλυφο με πολλές υπόγειες δεξαμενές που εγκλωβίζουν το νερό και είναι υπεύθυνες για την υπέροχη βλάστηση και “πράσινο” χαρακτήρα που έχει η περιοχή μας όλη την διάρκεια του έτους.
Τα περισσότερα αμπελοτόπια του νησιού είναι σε υψόμετρο πάνω από 300-350 μέτρα και φτάνουν έως και τα 800 μέτρα.με την επίδραση των βορείων ανέμων από το Αιγαίο να είναι ευεργετικοί και να κρατούν τη θερμοκρασία σε χαμηλότερα επίπεδα ιδιαίτερα την περίοδο του Ιουλίου Αυγούστου που γενικότερα η μέση θερμοκρασία είναι υψηλή. Η άποψη μου είναι ότι στο μέλλον στην Κρήτη θα υπάρχει πρόβλημα σε αμπελοτόπια με πολύ χαμηλό υψόμετρο που υφίστανται στο νησί,.αλλά ευτυχώς αυτά είναι πολύ λιγότερα σε σχέση με τα αμπελοτόπια που είναι στις παραπάνω υψομέτρου περιοχές.
• Θεωρείτε την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας μαζί με τη μείωση του ποσού των βροχοπτώσεων ικανές να επιφέρουν αλλαγές στις αμπελοκομικές τεχνικές.και ίσως και αναθεώρηση κάποιων σύγχρονων συστημάτων φύτευσης με επιστροφή σε πιο ανθεκτικά συστήματα π.χ. περισσότερες φυτεύσεις σε κυπελλοειδή σχήματα;
Ζαχαρίας Διαμαντάκης: Θεωρώ ότι ναι, θα πρέπει να δοθεί μεγάλη έμφαση στις αμπελοκομικές τεχνικές και στα συστήματα διαμόρφωσης. Θα πρέπει να προσαρμόσουμε τα συστήματα διαμόρφωσης σε συστήματα που παρέχουν μεγαλύτερη φυλλική επιφάνεια ώστε να έχουμε μεγαλύτερη σκίαση και προστασία από τον ήλιο πάντα ανάλογα την ποικιλία και τον σκοπό του κάθε αμπελώνα. Επίσης, θα πρέπει όλες οι νέες φυτεύσεις να είναι προσαρμοσμένες σε υψηλότερα υψόμετρα.
• Η Κρήτη έχει πάρα πολλές ενδιαφέρουσες οινοποιήσιμες ποικιλίες σταφυλιών. Ποια από αυτές θεωρείτε ότι έχει τις προοπτικές να γίνει η πρέσβειρα της Κρήτης στις εγχώριες και διεθνείς αγορές;
Ζαχαρίας Διαμαντάκης: Η Κρήτη έχει την τύχη να έχει αυτό τον πλούτο γηγενών ποικιλιών. Η απάντηση όμως στην ερώτηση είναι απλή. Το Βιδιανό είναι μια υπέροχη ποικιλία. Έχει χαρακτηριστικά ποικιλίας που μπορεί με σιγουριά να πούμε ότι μπορεί να γίνει η πρέσβειρα της Κρήτης. Είναι πολυδυναμική, μπορεί να κάνει από καθημερινά λευκά κρασιά δεξαμενής μέχρι σπουδαία λευκά βαρελιού, αφρώδη ενώ ένα από τα μεγάλα της πλεονεκτήματα είναι η αντοχή στον χρόνο. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ενώ πριν 10 χρόνια οι ετικέτες με Βιδιανό ήταν πολύ λίγες.πλέον υπάρχουν πάρα πολλά κρασιά μονοποικιλιακά αλλά και χαρμάνια με άλλες λευκές ποικιλίες. Το Βιδιανό έχει ήδη διαπρέψει σε πάρα πολλούς διαγωνισμούς τα τελευταία χρόνια.ενώ το γεγονός ότι και παραγωγοί εκτός Κρήτης (και εκτός Ελλάδας), ασχολούνται και φυτεύουν Βιδιανό μαρτυρά το πόσο σπουδαία ποικιλία είναι. Αυτό είναι πολύ σπουδαίο. Επίσης να αναφέρουμε ότι τα εξαιρετικά αυτά δείγματα κρασιών τα τελευταία χρόνια τα έχουμε από αμπέλια σχετικά νεαρά σε ηλικία (κάτω των 15 ετών) μιας και τα παλιά αμπελοτόπια είναι ελάχιστα. Αυτό μας κάνει να ελπίζουμε ότι στο μέλλον με την ενηλικίωση των αμπελώνων έχουμε να περιμένουμε ακόμα πιο μεγάλα αποτελέσματα.
Δίπλα στο Βιδιανό και αν πρέπει να διαλέξω μια ερυθρή ποικιλία που αγαπώ και πιστεύω πολύ είναι το Λιάτικο. Το Λιάτικο θεωρώ ότι μπορεί να μας δώσει ακόμα ποιο σπουδαία κρασιά με προσωπικότητα και χαρακτήρα. Κρασιά ερυθρά ελαφριού χαρακτήρα και ταχείας κατανάλωσης μέχρι εξαιρετικά παλαιωμένα που αντέχουν πολύ και αγαπούν το χρόνο και την παλαίωση.
• Πιστεύετε ότι οι φυτεύσεις που θα διεξάγονται τα επόμενα χρόνια θα αφορούν στο μεγαλύτερο βαθμό γηγενείς κρητικές ποικιλίες ή η εμπορική επιτυχία ποικιλιών από άλλα μέρη της Ελλάδος που μπορούν να παράγουν ποιοτικά προϊόντα και στην Κρήτη.όπως π.χ. το Ασύρτικο θα κατευθύνει πολλούς οινοποιούς στη φύτευση και άλλων μη γηγενών αλλά εμπορικά “καταξιωμένων” ποικιλιών;
Ζαχαρίας Διαμαντάκης: Όπως είπαμε και παραπάνω η Κρήτη έχει εξαιρετικό πλούτο γηγενών ποικιλιών που σίγουρα η ολική ανάδειξη και αξιοποίηση τους έχει δρόμο ακόμα. Η άποψη μου είναι ότι σίγουρα θα διεξαχθούν και φυτεύσεις μη γηγενών ποικιλιών,.αλλά η μεγάλη έμφαση θα δοθεί στις τοπικές μας ποικιλίες.
• Εσείς προσωπικά αν μπορούσατε να διαλέξετε και να πειραματιστείτε με οποιαδήποτε ποικιλία.-ελληνική ή ξένη- ποια θα σας κέντριζε περισσότερο το ενδιαφέρον και γιατί;
Ζαχαρίας Διαμαντάκης: Σαν οινοποιείο από τις ελληνικές και τοπικές ποικιλίες ασχολούμαστε αρκετά με το Βιδιάνο τη Μαβαζία, το Ασύρτικο, το Λιάτικο και την Μανδηλαριά ενώ από τις ξενικές ασχολούμαστε κυρίως με το Syrah. Θεωρώ ότι έχουμε αρκετό δρόμο ακόμα και αρκετά πράγματα να ανακαλύψουμε σε αυτές. Αν θα ήθελα να ασχοληθώ με κάποια άλλη ποικιλία αυτή θα ήταν άλλη μια λευκή γηγενής, η ποικιλία Πλυτό.
• Πριν ολοκληρώσουμε, ποιο προβλέπετε να είναι το μέλλον του κρητικού αμπελώνα στα επόμενα χρόνια;
Ζαχαρίας Διαμαντάκης: Τα τελευταία χρόνια, ο κρητικός αμπελώνας έχει δείξει τα διαπιστευτήρια του. Όμορφες δουλειές σε οινοποιεία, πολλά περισσότερα οινοποιεία με έμφαση στην ποιοτική παραγωγή, στροφή σε γηγενείς ποικιλίες,.φυτεύσεις σε νέα αμπελοτόπια των οινοπαραγωγικών ζωνών, δεκάδες σπουδαίες διακρίσεις και αρκετά καλύτερα βήματα σε εξαγωγικό επίπεδο. Σίγουρα η πανδημία επηρεάζει αρνητικά, κόβει κάπως την πορεία, αλλά είναι κάτι που δεν μπορούμε να κάνουμε και αλλιώς. Αν θεωρήσουμε δεδομένο ότι θα απαλλαγούμε άμεσα από όλο αυτό, η εκτίμηση μου είναι ότι έχουμε να δούμε πολλά και όμορφα αποτελέσματα. Αυτό έχει να κάνει σίγουρα με αυτό που αναφέραμε και πριν,.με την ενηλικίωση δηλαδή των αμπελώνων αλλά και την ολοένα και καλύτερη αμπελουργία που εφαρμόζεται πλέον στα ιδιόκτητα αμπελοτέμαχια των οινοποιείων αλλά και σε εκείνα όλων των συνεργαζόμενων παραγωγών.